Disclosure belangen spreker

Leerdoelen

• Kennis nemen van een korte achtergrond van de ethiek
• Kennis nemen van het verschil tussen normen en waarden
• Kennis nemen van ethische frameworks
• Kennis nemen van vaststellen wilsbekwaamheid
• Kort oefenen van een ethische casus

Medische ethiek: een korte geschiedenis

• Ethiek: ethikos. Karakter, gewoonte
• Ethisch gedrag: het juiste doen
• Reeds beschreven door Griekse filosofen
• Eerste “code of ethics” beschreven in vijfde eeuw
• 1794: Thomas Percival introduceert medische ethiek
• 1847: AMA publiceren Code of Ethics
• 1979: Beauchamp en Childress geven “principles of biomedical ethics” uit

Medische ethiek: waarom nu?

Door de jaren heen…

Door de jaren heen…

Door de jaren heen…

Door de jaren heen…

Ethiek is een reflectie op de moraal

• Ethiek: de wetenschappelijke of systematische studie van moraal

Ofwel: kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen

• Moraal: het geheel van morele normen en waarden dat door een individu of binnen een groep, instelling of cultuur als een belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd.
• Een moreel standpunt bevat redenen en argumenten die te maken hebben met morele waarden en normen.

Waarden

• Waarden zijn richtinggevend voor het handelen
• Eerlijkheid, weldoen, niet schaden, vertrouwen, privacy, autonomie, rechtvaardigheid
• Waarden zijn de fundamenten van de normen.           

Een dilemma

• Als normen botsen kom je er wel uit. Bij botsende waarden heb je een ‘moreel dilemma’.
• Een dilemma kent geen GOEDE oplossing, je verliest altijd iets

Het dilemma van de pinpas

Medisch Ethische dilemma’s

• Abortus
• Euthanasie
• Orgaandonatie

Bij welke patiënten?

Het dilemma van wilsbekwaamheid

Wilsbekwaamheid

• Wat is wilsbekwaamheid en hoe test je dit?
• Uitgangspunt is: patiënt is wilsbekwaam, tenzij….
• Deze keuze, op dit moment
• Vier criteria:
  • vermogen om keuze te maken
  • vermogen om informatie te begrijpen
  • vermogen om voor-en nadelen af te wegen
  • vermogen om voor- en nadelen te ‘waarderen’; betekenis aan te geven in de specifieke situatie

Medisch zinloos

• Lastiger concept
• Heeft wel technisch kans, maar is het ook goed voor de patient?
• Kan behoorlijke botsingen geven met patient en/of familie
• PEG bij dementie..

Het dilemma van het boek

Het dilemma van de drie nichtjes

Eisen aan wettelijke vertegenwoordiger 

• Belang van patiënt voor ogen hebben en ernaar handelen
• Als dit niet zo is: andere wettelijke vertegenwoordiger zoeken (bijvoorbeeld een van de andere kinderen)
• Als die niet te vinden is: zorgverlener is wettelijk vertegenwoordiger
• Dan altijd met collega’s overleggen!

Wilsverklaringen

• Behandelverbod, zoals niet reanimeren verklaring
• Schriftelijk euthanasieverzoek bij dementie
• Aanwijzen vertegenwoordiger

De wilsverklaring 

• Door wilsbekwaam persoon gemaakt
• Op schrift (handgeschreven of getypt)
• Wat wil de patiënt qua behandelingen?
• Wie is de vertegenwoordiger?
• Is in principe een rechtsgeldig document, als er niet getwijfeld wordt aan de wilsbekwaamheid en de auteur
• Is niet hetzelfde als een euthanasieverklaring

Kidder’s checklist

• Legal test
• Stench test
• Front page test
• Mom’s test

Boodschappen voor thuis

• Bij oudere patiënten met ingewikkelde pathologie komen ethische dilemma’s veel voor
• Beslissingen worden bij voorkeur genomen samen met de arts
• Niet behandelen is ook een optie
• Advance care planning is een goed idee